DUT AĞACININ KERAMETİ..?

08 Haziran 2019, 00:23 PINAR YILMAZ

DUT AĞACININ KERAMETİ..? Huzur ve bereketin sembollerinden dut yemenin tam zamanı. Xll. Yüzyıl'da Çin'den getirilen dut ağaçları önceleri sadece ipek üretimi için düşünülmüş. Meyvesindeki lezzet ve mucize sonradan anlaşılmış. Yaprağından kerestesine her şeyiyle faydalı olan dutun şimdi tam zamanı. yüzyıldır Anadolu'da Anadolu, dut merkezlerinden biri… Kadim dut ülkesi Çin’den XII. Yüzyıl'da buraya taşınmış… Ama asıl amaç, meyvesi değil, yalnızca onun yaprağını yiyen ipekböceği yetiştirmekmiş…

Bu arada tabii ki dutu da yenilmiş, pestili, pekmezi de yapılmış… Fazlası kurutulmuş, öyle muhafaza edilmiş… Büyük ipek ticaretinin dışında kalan benim gibi meraklılar da Bursa’da Koza Han’dan ipekböceği kozası alıp dut yapraklarıyla besleyerek kelebeğin çıkmasını büyük bir merakla beklemişler… Duttan yararlanma alanları bununla da sınırlı değil. Bizim evde olduğu gibi dut yaprakları kaynatılıp suyu idrar söktürücü ve ateş düşürücü olarak içiliyor. Diş eti ve boğazdaki iltihaplara iyi geldiği düşünüldüğü için karadutun yaprakları ve kabukları kaynatılıp elde edilen sıvı ile gargara da yapanlar var, anneannem gibi bağırsaklar iyi çalışsın diye sabah aç karnına olgunlaşmış beyaz dut yiyip üzerine su içenler de... Bilim biraz gelişmeye başlayınca 100 gr. taze dutun 93 kalori olduğu; demir ve B vitaminlerinin yanı sıra 60 mgr. kalsiyum, 17 mgr. C vitamini içerdiğini öğrendik. Atasözleri ve deyimlere fazlasıyla girmiş Dut öyle hayatımıza girmiş ki “dut gibi olmak” argoda çok sarhoş olmak; utanmak, bozum olmak, mahcup olmak. “dut yemiş bülbüle dönmek” önce çok konuşurken sesi çıkmaz olmak, konuşkanlığını yitirmek; “dut yaprağı açtı, soyun; döktü giyin” dut ağacı yapraklanınca havalar ısınıyor, yaprağını dökünce soğuyor demektir; “sabırla koruk helva, dut yaprağı atlas olur” tıpkı ipekböceğinin dut yaprağını yiyerek büyüyüp ipek olacak kozasını ördüğü gibi sabır her şeyi çözer tadında atasözleri ve deyimler de dilimize yerleşmiş… Ağacı da kullanılıyor Dutun ağacından da yararlanılıyor. Örneğin müzik aleti yapımında kullanılıyor bu ağaç. Ayrıca marangozluk, araba yapımı, gömme süsü işlerinde pek verimli olduğu belirtiliyor. Tabii yakacak olarak da yararlanılıyor ama özellikle kasapların dayanıklılığı nedeniyle et kesme tahtalarında dutu tercih ettikleri de bilinir.